|
| PGS, TS Trần Thị Cúc Hòa kiểm tra chất lượng lúa. |
Quả ngọt từ niềm đam mê khoa học
PGS, TS Trần Thị Cúc Hòa là nhà khoa học nữ vinh dự nhận Giải thưởng Nhà nước về khoa học và công nghệ năm 2016. Đây là giải thưởng cao quý dành cho những cống hiến của các nhà khoa học trong lĩnh vực nghiên cứu khoa học.
Hồi chân ướt chân ráo về Viện lúa ĐBSCL đầu những năm tám mươi của thế kỷ trước, lúc đó ĐBSCL còn là vùng sâu, vùng xa với nhiều khó khăn của thời bao cấp, bà hiểu thế nào là lao động nông nghiệp, là chân lấm tay bùn và hiểu hơn những đòi hỏi khắt khe của cây lúa ở vùng ĐBSCL - vựa lúa lớn nhất của cả nước. Khát khao tìm ra giống lúa mới có khả năng chịu mặn, chịu hạn đáp ứng yêu cầu phát triển theo hướng nâng cao hiệu quả sản xuất, xuất khẩu đã nhen nhóm trong bà.
Trở thành nghiên cứu sinh tại Ấn Độ, rồi nghiên cứu sau tiến sĩ tại Đại học Purdue (Mỹ) và Viện Kỹ thuật Liên bang Thụy Sĩ… chính là khoảng thời gian bà được học nhiều nhất. Hành trang khắc khổ và khát vọng giúp người nông dân vượt qua khốn khó đã trở thành động lực để bà giành được những thành công trong nghiên cứu khoa học sau này.
Công trình “Nghiên cứu chọn tạo và phát triển hai giống lúa mới OM6976 và OM5451 có năng suất và chất lượng cao phục vụ sản xuất và xuất khẩu” do PGS, TS Trần Thị Cúc Hòa làm chủ nhiệm đề tài vừa được trao tặng Giải thưởng Nhà nước về khoa học và công nghệ năm 2016. Phần lớn các giống lúa do bà tạo chọn có năng suất cao, khả năng chịu mặn, thích ứng tốt hơn với biến đổi khí hậu và có thêm đặc tính mới là gạo giàu sắt hơn các giống lúa thông thường, nhờ đó đã được thị trường chấp nhận và được Công ty Cổ phần bảo vệ thực vật An Giang (giống lúa OM5451), Công ty giống cây trồng Trung ương (giống lúa OM6976), Tổng công ty Giống Thái Bình và Công ty giống cây trồng Miền Nam (giống lúa OM8017) mua bản quyền.
Hai giống lúa OM6976 và OM5451, được công nhận là giống quốc gia và đang được gieo trồng rộng rãi tại các tỉnh vùng ĐBSCL. Ưu điểm vượt trội của giống lúa OM6976 là năng suất rất cao, có thể đạt chín tấn/ha vụ đông xuân, bảy tấn/ha vụ hè thu và thích nghi rộng, từ vùng phù sa ngọt tới vùng nhiễm phèn, mặn. OM6976 được mệnh danh là "nữ hoàng xuất khẩu". Còn giống lúa OM5451 lại có chất lượng vượt trội do có hàm lượng vi chất sắt và kẽm cao. Giống lúa có mùi thơm nhẹ, phù hợp với cả ba vụ hè thu, thu đông và đông xuân. OM5451 đang được nông dân trồng thay thế dần giống lúa IR50404 và trở thành giống lúa chủ lực xuất khẩu chất lượng cao.
Tổng diện tích trồng hai giống lúa mới OM6976 và OM5451 lên đến hơn ba triệu héc-ta trong các năm 2013, 2014 và 2015 theo văn bản xác nhận của các sở nông nghiệp và phát triển nông thôn vùng ĐBSCL và Nam Bộ, đem lại hiệu quả kinh tế trị giá 9.269 tỷ đồng. Hàng triệu lượt nông dân đã và đang sản xuất bằng các giống lúa này được hưởng lợi trực tiếp do tăng năng suất. Ngoài ra, hiệu quả kinh tế còn mang lại cho các thành phần thu mua, chế biến, kinh doanh và xuất khẩu. Hiệu quả rộng hơn là đã đóng góp cho an ninh lương thực quốc gia và ổn định xã hội.
Vươn tới những đỉnh cao
Ngoài đam mê nghiên cứu giống lúa mới, PGS, TS Trần Thị Cúc Hòa còn tham gia viết sách, công bố 92 bài báo khoa học trên các tạp chí chuyên ngành có uy tín, trong đó có 10 bài báo được công bố trên các tạp chí quốc tế uy tín. Đồng thời bà hướng dẫn 17 thạc sĩ bảo vệ thành công luận văn tốt nghiệp và đang hướng dẫn bốn nghiên cứu sinh tiến sĩ.
Giờ đã ở tuổi 62 nhưng PGS, TS Trần Thị Cúc Hòa vẫn tràn đầy nhiệt huyết. Với bà, còn sức khỏe là còn tiếp tục gieo mầm xanh trên đất lúa. Đây cũng chính là nhiệm vụ mà Đảng và Nhà nước đã đặt lên vai những nhà khoa học chân chính. Thực hiện Chỉ thị 05 của Bộ Chính trị về học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, thời gian tới bà sẽ cùng đồng nghiệp đẩy mạnh nghiên cứu về công nghệ gien ở cây trồng, xây dựng các quy trình chuyển nạp gien mới theo hướng khắc phục các hạn chế về an toàn sinh học của sản phẩm biến đổi gien. Và đây sẽ là hướng đi mới của nghiên cứu khoa học nói chung và khoa học trong nông nghiệp nói riêng nhằm nâng cao tiềm lực khoa học của Việt Nam.
Theo Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Chu Ngọc Anh, trong lĩnh vực nông nghiệp, công trình về hai giống lúa mới OM6976 và OM5451 được nhận Giải thưởng khoa học và công nghệ năm 2016 chính là giải thưởng danh giá đối với PGS, TS Trần Thị Cúc Hòa, góp phần khuyến khích, tạo động lực và điều kiện thuận lợi cho các nhà khoa học, nhất là các nhà khoa học trẻ, say mê nghiên cứu, đổi mới sáng tạo.
Khi ứng dụng công nghệ cao trong nông nghiệp đang được Nhà nước quan tâm đầu tư thì việc nâng cao tiềm lực khoa học trong nước để tự tạo ra các công nghệ và tiến bộ kỹ thuật của chính mình, có khả năng tiếp thu các công nghệ tiên tiến của thế giới là cần thiết, giúp nông nghiệp phát triển sâu rộng và bền vững.
Với tinh thần lao động miệt mài, PGS, TS Trần Thị Cúc Hòa đã vinh dự nhận nhiều phần thưởng như Chiến sĩ thi đua toàn quốc năm 2013 (sau 11 năm liên tục là chiến sĩ thi đua cơ sở và ba lần chiến sĩ thi đua cấp Bộ), Huân chương Lao động hạng ba (2012), Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ (2008), giải thưởng Bông lúa vàng Việt Nam lần thứ nhất (2012), Huân chương Lao động hạng nhì (2016), và mới đây là Giải thưởng Nhà nước về khoa học và công nghệ 2016.
