Tháng ba Ất Dậu (1945) 28 vạn dân Thái Bình chết đói, hàng chục nghìn gia đình tha phương cầu thực.
Cách mạng Tháng Tám thành công, tiếp thụ cái "di sản" trống rỗng của thực dân, phong kiến để lại, ngân khố Thái Bình chỉ còn ba vạn đồng tiền Ðông Dương rách và vài trăm tấn thóc ở nông khố.
Thương dân Thái Bình dưới chế độ cũ chịu đói rách triền miên, lại bị nạn vỡ đê (tháng bảy Ất Dậu) ngập lụt cả 12 phủ huyện ngày 10/1/1946, sau Tổng tuyển cử bầu Quốc hội khóa I, Bác Hồ đã về thăm, động viên và trực tiếp chỉ đạo Thái Bình khắc phục những khó khăn to lớn, đẩy mạnh diệt giặc đói, giặc dốt và giặc ngoại xâm. Bác cùng phái đoàn Chính phủ lên tận nơi đê vỡ ở làng Ðìa, huyện Hưng Nhân (nay là Hưng Hà) xem xét. Bác ngậm ngùi đứng lặng hồi lâu nhìn bốn bề đồng trắng nước trong và những căn nhà dân lúp xúp, xiêu vẹo dưới rặng tre vàng vọt rồi nói với cán bộ lãnh đạo Thái Bình cùng đi: "Trước mắt phải đẩy mạnh tăng gia sản xuất, cứu đói. Không được để dân đói. Dân đói là Chính phủ có lỗi!"
Chiều tối, phái đoàn Chính phủ do Bác dẫn đầu về tỉnh lỵ Thái Bình. Chủ tịch UBND tỉnh Thái Bình Ngô Duy Cảo, mời cơm. Bác xua tay:
- Ði thăm tỉnh lụt, dân đói, còn ăn uống gì?
Sau đó, Bác cùng phái đoàn giở cơm nắm đem theo ăn, rồi về Hà Nội.
Từ năm 1946 đến năm 1967, Bác Hồ về thăm Thái Bình năm lần, Bác động viên Thái Bình đạt được thành tích to lớn trong sản xuất, cải thiện đời sống nhân dân và căn dặn không được chủ quan thỏa mãn với thành tích đạt được.
Lần cuối Bác về thăm khi Thái Bình đạt bình quân cả tỉnh năm tấn thóc/ha, dẫn đầu năng suất lúa miền bắc.
Trong buổi đón hôm đó, đồng chí Phạm Ngọc Quy, Bí thư chi bộ hợp tác xã Tân Phong, xã Việt Hùng, huyện Vũ Thư, đơn vị hai năm liền đạt sáu rồi bảy tấn thóc/ha/năm - dẫn đầu tỉnh Thái Bình, trân trọng kính biếu Bác ba kg gạo nếp Quýt và hai kg gạo Di hương. Bác không chối từ, nhưng rút trong túi áo ra tờ bạc một đồng (mang số IC 53325) trả tiền số gạo biếu. Ðồng chí Phạm Ngọc Quy và đồng chí Ngô Duy Ðông, Bí thư Tỉnh ủy Thái Bình ngày đó, không dám nhận:
- Thưa Bác, đây là quà của Thái Bình biếu Bác.
Bác vẫn trao đồng tiền cho đồng chí Quy:
- Bác đã có tiêu chuẩn. Các chú không nhận tiền, làm Bác mắc lỗi tham ô!
Ðồng tiền đó được HTX Tân Phong lưu giữ trong cuốn Sổ Vàng ở địa phương; sau này chuyển lên trưng bày tại Khu lưu niệm Hồ Chủ tịch với nhân dân Thái Bình ở xã Tân Hòa, huyện Vũ Thư.
Bác Hồ, vị lãnh tụ vĩ đại của Ðảng suốt đời nêu cao đức cần, kiệm, liêm chính, chí công vô tư... Tất cả cán bộ chúng ta cần thấm nhuần gương đạo đức của Người để luôn trân trọng từng đồng tiền, hạt gạo của dân như Người.
Nguyễn Văn
(Hội Văn nghệ Thái Bình)
